Δημ. Ενότητα Καλαμπακίου

Στο Καλαμπάκι εγκαταστάθηκαν πριν από την ανταλλαγή των πληθυσμών Θράκες, οι οποίοι κατάγονταν από πόλεις, κωμοπόλεις και χωριά της Ανατολικής Θράκης και της Ανατολικής Ρωμυλίας, όπως είναι : Κεσσάνη, Αρκαδιούπολη (Λουλέ – Μπουργάζ), Σαράντα Εκκλησιές, Σαρακήνα, Κρυόνερο, Σαμάκοβο, Καλφάς, Σοφίδες, Μπαμπάσκι, Πύργος, Μακρά Γέφυρα κ.ά.

Μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών εγκαταστάθηκαν : α) Μικρασιάτες, οι οποίοι κατάγονταν από τα Φλογητά Καισάρειας, Μιχαλίτσι της Προύσας, Γκιολτσούκ της Νίγδης (εγκαταστημένοι εκεί από το νησί Λήμνος), την πόλη Σώκια του νομού Αϊδινίου και διάφορα μέρη της Κιουτάχειας και β) Πόντιοι, οι οποίοι κατάγονταν από το χωριό Ουανίτς και τις πόλεις Κάβζα και Αμισός.

Επίσης, εγκαταστάθηκαν οικογένειες το 1922 από το Άργος Ορεστικό της Καστοριάς, αργότερα από τη Μυτιλήνη, το χωριό Ατσική της Λήμνου, τον Πύργο Ηλείας και άλλα μέρη της Πελοποννήσου.

Εάν αναφερθούμε στην ιστορία της περιοχής, μπορούμε να διαπιστώσουμε πως υπήρχε κατοίκηση για πολλούς αιώνες σύμφωνα με τα αρχαιολογικά ευρήματα. Ειδικότερα στην Νεολιθική εποχή (4.900 – 4.600) π.Χ. ανήκουν οι οικισμοί «Καλαμπάκ –Τεπέ» και «Συκιά». Για το Δήμο Καλαμπακίου θα πρέπει να μιλήσουμε επίσης για την Εγνατία Οδό. Η Εγνατία Οδός ακολουθώντας μετά την Αμφίπολη τους βόρειους πρόποδες του Παγγαίου με κατεύθυνση τους Φιλίππους, διέσχιζε την περιοχή του ακμαίου αρχαίου οικισμού Καλαμπακίου όπως μαρτυρεί το μιλιάριο της εποχής του Τραϊανού.

Στο Δ.Δ. Καλαμπακίου από το 1979 υπάρχει και λειτουργεί ο Μορφωτικός Πολιτιστικός Σύλλογος Καλαμπακίου που έχει σαν σκοπό την διάσωση και την διάδοση της πλούσιας πολιτιστικής κληρονομιάς των ηθών και των εθίμων του τόπου. Στο Καλαμπάκι αναβιώνουν τα παρακάτω έθιμα και εορτές :

Κουρμπάνι
Το έθιμο έχει αρχαίες καταβολές και σημαίνει θυσία. Το έχουν φέρει πρόσφυγες που ήρθαν το 1992 από το Κρυόνερο της Ανατολικής Θράκης. Τελείται στης 18 Ιανουαρίου την ημέρα της γιορτής του Αγίου Αθανασίου. Αρχικά συγκροτείται με την επιμέλεια του Μορφωτικού Πολιτιστικού Συλλόγου, επιτροπή κουρμπανιού. Οι «κουρμπαντζήδες» συγκεντρώνουν από τους κατοίκους προσφορές σε σιτάρι, καλαμπόκι ή χρήματα. Με τις προσφορές αυτές, αγοράζονται τα ζώα (αγελάδες) που θα χρησιμοποιηθούν για την παρασκευή του «κουρμπανιού». Σήμερα με την αύξηση του πληθυσμού του Καλαμπακίου ένα ζώο δεν είναι αρκετό, για το λόγο αυτό χρησιμοποιούνται τρία ή και περισσότερα.

Την παραμονή του πανηγυριού τοποθετούνται στο προαύλιο της εκκλησίας καζάνια, τα οποία χρησιμοποιούνται για την παρασκευή του «κουρμπανιού». Ετοιμάζεται το πλιγούρι. Ξημερώματα της 18ης Ιανουαρίου, τα κρέατα, αφού ευλογηθούν από τον ιερέα, τοποθετούνται στα καζάνια για να βράσουν. Μόλις το κρέας βράσει, κα αμέσως μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας, οι «κουρμπαντζήδες» μαζί με τους εθελοντές του Συλλόγου κερνούν από αυτό όλο τον κόσμο που συμμετέχει στο πανηγύρι. Στο ζωμό του κρέατος προστίθεται σπασμένο σιτάρι, το λεγόμενο πλιγούρι. Όταν βράσει και αυτό, το «κουρμπάνι» είναι έτοιμο.
Αργά το μεσημέρι αφού έχει ολοκληρωθεί η παρασκευή του «κουρμπανιού», χτυπούν οι καμπάνες, οι οποίες καλούν τον κόσμο να έρθει στο προαύλιο της εκκλησίας, για τη διανομή του.

Μετά τη διανομή του, οι «κουρμπαντζήδες», μαζί με όλους τους προσκεκλημένους, ξεκινούν το χορό από το προαύλιο της εκκλησίας και τον οδηγούν στην πλατεία, όπου και τον συνεχίζουν με τη συνοδεία νταουλιών και ζουρνάδων.

Καλογεροδευτέρα ή Καλογέρικα
Πρόκειται για αποκριάτικο δρώμενο με έντονες Διονυσιακές καταβολές κατά την τέλεση του οποίου οι κάτοικοι επιζητούσαν την ευγονία της γης από την οποία ήταν πλήρως εξαρτημένοι καθότι η κύρια ασχολία τους ήταν η γεωργία. Αναβιώνει κάθε χρόνο μία βδομάδα πριν την Καθαρά Δευτέρα.

Το πρωί της Δευτέρας στο Καλαμπάκι, συγκεντρώνονται 20 έως 30 παλικάρια που εκείνο τον καιρό ήταν ανύπαντροι και διάλεγαν μεταξύ τους έναν ο οποίος θα ήταν ο «καλόγερος». Στη συνέχεια τον έντυναν με δέρματα ζώων (προβιές) και στη μέση του είχε περασμένα κουδούνια προβάτων. Το πρόσωπο του το έβαφε με στάχτη και στο κεφάλι φορούσε μια κουκούλα από δέρμα ζώου. Στα χέρια του κρατούσε δύο ξύλα, τα ντουκμάκια, απαραίτητα για τη «δράση» του καλόγερου! Οι συνοδοί του ήταν ντυμένοι με τα ποτούρια, Θρακιώτικη ενδυμασία του Κρυονερίου. Στην παρέα υπήρχε πάντα και ένας μεταμφιεσμένος σε τσιγγάνα.
Η εύθυμη συντροφιά δημιουργώντας πολύ θόρυβο, περιφερόταν σε όλα τα σπίτια του χωριού με τη συνοδεία μιας γκάιντας. Όταν έμπαιναν στην αυλή του σπιτιού, προκειμένου να δημιουργήσουν περισσότερη φασαρία και να γίνει η παρουσία τους αντιληπτή, χτυπούσαν το κάρο που βρισκόταν εκεί με τα ξύλα που έφεραν στα χέρια τους. Όταν έβγαινε ο νοικοκύρης του σπιτιού έξω του έλεγαν πως το κάρο του θέλει διόρθωμα κα τον «απειλούσαν» πως για να μην του προξενήσουν μεγαλύτερη ζημιά έπρεπε να τους πληρώσει ακριβά! Συγχρόνως τον έσπρωχναν και τον περιέπαιζαν προκειμένου να τους δώσει μεγαλύτερο «μπαξίσι». Οι νοικοκυραίοι τους έδιναν, συνήθως, χρήματα και αυγά. Παράλληλα, κερνούσαν τον καλόγερο και τη συντροφιά του διάφορους μεζέδες με τσίπουρο ή ούζο.

Αφού περνούσαν απ’ όλα τα σπίτια του χωριού, το απόγευμα κατέληγαν στην πλατεία όπου συγκεντρώνονταν όλοι οι κάτοικοι προκειμένου να κάνουν το έθιμο της σποράς. Εκεί η συντροφιά του καλόγερου επέλεγε έναν κάτοικο του χωριού, τον καλύτερο νοικοκύρη, και τον έχριζε βασιλιά. Ταυτόχρονα, κατέφθανε ένα ξύλινο άροτρο στο οποίο οι μεταμφιεσμένοι έπαιρναν τη θέση των βοδιών και ο βασιλιάς κρατώντας το αλέτρι κι ένα ξύλινο κοντάρι τους κέντριζε για να «οργώσουν» τη γη. Με αυτόν τον τρόπο έσερναν το αλέτρι στην πλατεία, κάνοντας τρεις περιφορές. Μετά το εικονικό όργωμα, ο βασιλιάς έπαιρνε έναν τενεκέ με σιτάρι και καλαμπόκι που είχε αναμειχθεί με στάχτη κι έσπερνε το υποτιθέμενο οργωμένο χωράφι – πετώντας και στους παρευρισκομένους – ενώ όσοι παρακολουθούσαν, έχοντας τα χέρια λερωμένα από τις μουτζούρες της σόμπας, λερωνόταν μεταξύ τους. Κατά την διάρκεια της σποράς ο βασιλιάς φώναζε διάφορες τιμές για τα βασικά αγροτικά προϊόντα. Οι τιμές ήταν συνήθως πολύ υψηλές για τη χρονιά, εντός από την «τιμή» της ερωτικής συνεύρεσης που ήταν σκανδαλωδώς χαμηλή!

Αμέσως μετά τη σπορά έπαιρνε έναν τενεκέ με νερό για να ποτίσει το ξερό χωράφι. Τότε και μόνον τότε, οι κάτοικοι που παρακολουθούσαν είχαν το δικαίωμα να βρέξουν το βασιλιά και τον καλόγερο με κουβάδες νερό που εμφανίζονταν από το πουθενά μες το πλήθος. Οι βρεγμένοι είχαν, αυτοδίκαια, το δικαίωμα να κυνηγήσουν και να χτυπήσουν με τις βέργες που κρατούσαν αυτούς που τους κατέβρεξαν. Το δρώμενο τελείωνε με πειράγματα κέφι και χορό.

                Γιορτή Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης
Ένα διήμερο πανηγυρικών πολιτιστικών και αθλητικών εκδηλώσεων πραγματοποιούνται στο Καλαμπάκι στα πλαίσια του εορτασμού των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στης 20 και 21 Μαΐου κάθε χρόνο. Το απόγευμα της παραμονής της εορτής γίνεται Μέγας Πανηγυρικός Εσπερινός στο παρεκκλήσι των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Ακολουθούν τραγούδια από την χορωδία του Δήμου Καλαμπακίου και κατόπιν παραδοσιακοί χοροί από τους Πολιτιστικούς Συλλόγους του Δήμου. Στο τέλος ακολουθεί λαϊκή βραδιά για όλους από τοπικό συγκρότημα. Ανήμερα της εορτής το πρωί γίνεται Θεία Λειτουργία στο παρεκκλήσι, κατόπιν γίνονται χορευτικές παραστάσεις από τα μικρά τμήματα του Πολιτιστικού Συλλόγου Καλαμπακίου. Ακολουθούν αθλοπαιδιές και αγώνας ποδηλατοδρομίας. Το απόγευμα έχουμε ζωγραφική από τα παιδιά του Δήμου στο χώρο της πλατείας και ακολουθούν παραδοσιακοί χοροί από τους Πολιτιστικούς Συλλόγους του Δήμου.

Γιορτή Καλαμποκιού
Μια πολύ σημαντική εκδήλωση για όλο το Δήμο Καλαμπακίου είναι η γιορτή καλαμποκιού, η οποία γίνεται κάθε χρόνο εδώ και τρία χρόνια τις τελευταίες τρεις μέρες του Ιουλίου. Η εκδήλωση αυτή είχε ως στόχο να αναδείξει και να προβάλει ένα από τα σημαντικότερα αγροτικά προϊόντα που καλλιεργούνται στην περιοχή μας, το καλαμπόκι.

    

Η πρώτη μέρα περιλαμβάνει την έναρξη της εκδήλωσης, τραγούδια από την χορωδία του Δήμου Καλαμπακίου και από άλλες χορωδίες γειτονικών Νομών και κλείνει με παραδοσιακούς χορούς από Πολιτιστικούς Συλλόγους του Δήμου και της ευρύτερης περιοχής. Η δεύτερη μέρα είναι αφιερωμένη στα παιδιά με θεατρικές παραστάσεις, ταχυδακτυλουργούς, κλόουν κ.ά. Η τρίτη μέρα είναι αφιερωμένη σε όλους τους παρευρισκόμενους καθώς και στους ετεροδημότες με λαϊκή βραδιά. Σε όλη την διάρκεια των εκδηλώσεων προσφέρονται σε όλους δωρεάν καλαμπόκι βρασμένο ή ψημένο, ποπ – κόρν, και καλαμποκόπιττα (μπομπότα). Πάνω από δέκα χιλιάδες άτομα επισκέπτονται την γιορτή Καλαμποκιού κάθε χρόνο αναδεικνύοντας τον Δήμο μας σε επίκεντρο όχι μόνο του Νομού Δράμας αλλά και της ευρύτερης περιοχής. Ο Δήμος σε συνεργασία με την Δημοτική Επιχείρηση Ανάπτυξης (Δ.ΕΠ.Α.Κ.) καταβάλλουν τεράστιες προσπάθειες ούτως ώστε κάθε χρόνο η γιορτή Καλαμποκιού να είναι και καλύτερη.